Q and A Pills တားေဆး အေမး-အေျဖ

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၄၅)
9 Feb 11, 20:08
သမီးအသက္ ၂၅။ အိမ္ေထာင္နဲ႔ပါ။ ၁ လေဆး ေသာက္ပါတယ္။ ဒီလက ေဆးေသာက္ဖို႔ ၃ ရက္ ပ်က္သြားပါတယ္။ ပထမ တရက္က ၂ ရက္ေျမာက္။ ဒုတိယရက္က ၇ ရက္ေျမာက္။ တတိယတရက္က အလယ္ရက္ၾကီး။ အခုေဆးအျဖဴ ကုန္သြားတယ္။ ရာသီမလာေသးဘူး။ • The combined oral contraceptive pill (COCP), the birth-control pill, the Pill မွာ Estrogen (Oestrogen) နဲ႔ Progestin (Progestogen) ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲပါတယ္။
• တေန႔ ၁ လံုး ၂၁-၂၈ ရက္ ေသာက္ရမဲ့ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ ကိုယ္ဝန္တားေဆးကို ေဆးေသာက္ရမွာ ၁၂ နာရီ ေနာက္က်ရင္ကို ကိုယ္ဝန္ရလမ္း စရွိလာတယ္။ အဲလိုျဖစ္ရင္ စိတ္အခ်ရဆံုးက ေနာက္ ၇ ရက္အတြက္ တျခား တားနည္း တခုခုကိုပါ သံုးပါ။ Condom (ကြန္ဒြမ္)၊ Spermicide သုတ္ပိုးေသေဆး၊ Withdrawl သုတ္ရည္အျပင္ထုတ္နည္း၊ Diaphragms and caps သားအိမ္ဝအဖံုးမ်ား။
• ေဆးေသာက္ဘို႔ ၂၄ နာရီ မေက်ာ္ေသးရင္ ေဆး ၂ လံုးကို တခါထဲ ေသာက္လိုက္ပါ။ ေနာက္ရက္က် ပံုမွန္သာ ဆက္ေသာက္ပါ။
• တကယ္လို႔ ၁ ရက္ျခားမွာ၊ ေသာက္ရမဲ့အခ်ိန္အတိုင္း တိတိက်က် သတိရတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ၁ လံုးထဲသာ ေသာက္ပါ။
• ေဆး မေသာက္မိတာ ၂၄ နာရီေက်ာ္သြားမွ သတိရတယ္ဆိုရင္ ၁ ျပားထဲသာေသာက္ပါ။ ရက္ေက်ာ္သြားတဲ့ ေဆးလံုးကို လြင့္ျပစ္လိုက္ပါ။
• တကယ္လို႔ သတိေမ့တာက ေနာက္ဆံုး ရက္သတၲပါတ္မွာဆိုရင္ ေဆးအျဖဴေတြ ကုန္ေအာင္ ေသာက္ပါ။ အေရာင္ရင့္ (ေဟာ္မုန္း မပါတာ) ၇ လံုးကို မေသာက္ပါနဲ႔ေတာ့။ ေသြးဆင္းမွာကို ေစာင့္မေနေတာ့ဘဲ ေနာက္တကပ္ အသစ္ကို ပံုမွန္ ဆက္ေသာက္ပါ။ အဲဒီေဆးကပ္အသစ္ကုန္မွ ရာသီလာလိမ့္မယ္။
• ဒီလိုေဆးမ်ိဳးကို ေသာက္ရက္သားနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္တာဟာ ေဆးစေသာက္တဲ့ရက္ ေနာက္က်လို႔ ျဖစ္တယ္။
• ေဆးကပ္အသစ္ေသာက္ရမွာ ၁ ရက္ေနာက္က်ရင္ ၂ လံုးတခါထဲေသာက္ပါ။ ေနာက္ ၁-၂ ပါတ္အတြက္ တျခား တားနည္း တခုခုကိုပါ သံုးပါ။
• ေဆးကပ္အသစ္ေသာက္ရမွာ ၂ ရက္ေနာက္က်ရင္ ၂ လံုးတခါထဲ၊ ၂ ရက္ဆက္ေသာက္ပါ။ ေနာက္ ၁-၂ ပါတ္အတြက္ တျခား တားနည္း တခုခုကိုပါ သံုးပါ။
• ေဆးကပ္အသစ္ေသာက္ရမွာ ၃-၅ ရက္ ေနာက္က်ရင္ အတူေနျပီးလဲျဖစ္ရင္ အေရးေပၚတားေဆး Plan B = Emergency contraception (EC), Morning-after pill, E Pills, i-pill, Preventol, ECee2, Pill 72, ECee2 ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိ-မရွိ ဆီးစစ္ပါ။
• ေဆးေသာက္ဘို႔ ေမ့တဲ့ရက္က လ လယ္ရက္ ျဖစ္ေနရင္ အတူေနျပီးလဲျဖစ္ရင္ အေရးေပၚတားေဆး ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိ-မရွိ ဆီးစစ္ပါ။
• Progestin only oral contraceptives, POP, Minipill, Micronor, Noriday, Femulen, Norgeston, Cerazette ေဟာ္မုန္း ၁ မ်ိဳးထဲပါတဲ့ ေဆးအမ်ိဳးအစား ေသာက္ေနတာ ဆိုရင္လဲ ၁ ရက္ေက်ာ္ရင္ တခါထဲ ၂ လံုးေသာက္ပါ။ တျခားတားနည္းကို ေနာက္ ၂ ရက္မွာသံုးပါ။
• ေမးတဲ့သူ ဆီးစစ္ပါ။ ဆရာဝန္ ညႊန္သလိုလုပ္ပါ။ သတိေမ့တတ္သူျဖစ္လို႔ တျခားနည္းလမ္းတခုခုကို သံုးသင့္တယ္။

Q: ကြ်န္ေတာ့ အသက္ ၂၇ ရွိပါျပီ။ မိန္းမ ရာသီလာျပီးတဲ့ ေနကစျပီး ၇ ရက္နဲ႔ မလာခင္ ၇ ရက္အတြင္းကို ဆက္ဆံရင္ ကိုယ္ဝန္ ရနိုင္တယ္လို႔ ဆိုလိုတာလား။ ရာသီလာျပီး ၇ ရက္၊ မလာခင္ ၇ ရက္ အတြင္း ဆက္ဆံရင္ ကိုယ္ဝန္မရနိုင္ဘူးလို႔ ဆိုလိုတာလား သိခ်င္ပါတယ္။ သဘာဝအတိုင္း ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးနဲ႔ ေယာက်္ားေလးက ဘယ္လို နည္းလမ္း သံုးျပီး ဆက္ဆံသင့္ပါသလဲ။ ကိုယ္ဝန္ တားေဆးကို အျမဲသံုးေနရင္ ကေလး လိုခ်င္တဲ့အခါ အခက္ေတြ႔ႏိုင္ပါသလား။

ရာသီမလာခင္ ၇ ရက္ကေန လာျပီး ၇ ရက္အတြင္းမွာ ဆက္ဆံရင္ သီအိုရီအရ ကိုယ္ဝန္ မရနိုင္ပါ။ ကိုယ္ဝန္တားေဆး သံုးျပီးတဲ့ေနာက္ ကေလးယူခ်င္ရင္ ရႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးေတြက ၁ လအတြက္ေဆးနဲ႔ ၃ လအတြက္ ေဆးေတြသာ ျဖစ္တယ္။ ေဆးသံုးတာကို ရပ္လိုက္တာနဲ႔ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ပါ။

ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြက ေဆးရပ္လိုက္တာနဲ႔ ေနာက္လကစျပီး ကုိယ္ဝန္ေဆာင္တယ္။ တခ်ိဳ႕က အခ်ိန္ကာလ တခုကို ေစာင့္ရတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ တေယာက္နဲ႔တေယာက္က သူ႔သဘာဝအတိုင္း ေဟာ္မုန္းအေျခအေန ျပန္ေရာက္ေအာင္ အခ်ိန္ယူတာခ်င္း မတူၾကလို႔ပါ။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ၁ လ မဟုတ္ဘဲ ၁ ႏွစ္အထိ အခ်ိန္ယူတာလဲရွိတယ္။

ေကာင္းတာက အမ်ိဳးသမီးဟာ ေဆးမကူဘဲ သဘာဝအတိုင္း ရာသီ ၂ လ၊ ၃ လ ျပန္ဆင္းျပီဆိုမွ ကေလးယူတာ ပိုေကာင္းတယ္။ ဒီၾကားကာလမွာ (ကြန္ဒြမ္ )နည္းစတာကို သံုးရမယ္။ ေဟာ္မုန္းအပိုေတြ မရွိေတာ့ဘဲ၊ ေနာက္ကိုယ္ဝန္မွာ ဘာမွ သက္ေရာက္မႈ မရွိေစေတာ့ဘူး။ ေဟာ္မုန္းပါတဲ့ ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြ မသံုးေတာ့တာေတာင္ ကုိယ္ဝန္မရႏိုင္ေသးတာကေတာ့ ရပ္လိုက္ေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ကုိယ္ထဲမွာ အခိုက္အတန္႔အားျဖင့္ သက္ေရာက္မႈ ဆက္ရွိေနႏိုင္ေသးလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ စားေဆး သံုးသူဆိုရင္ အမ်ားအားျဖင့္ ၂ လ၊ ၃ လ ေနာက္မွ ကုိယ္ဝန္ ျပန္ရႏိုင္တယ္။ Depo-Provera ထိုးေဆး ဆိုရင္ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ၾကာမွ ကုိယ္ဝန္ျပန္ရတတ္တယ္။ ဒီၾကားကာလမွာ ေသြးမဆင္းဘဲေနတာလဲ ရွိႏိုင္ေသးတယ္။

နည္းဆိုတာ အေမးက သိပ္မရွင္းပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုေျဖပါရေစ။ ေလွၾကီးထိုး ရိုးရိုးနည္း၊ သဘာဝနည္းေတြသာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ (ကာမသွ်ၾတ) နည္းလမ္း ေျခာက္ဆယ့္ေလးသြယ္ ဆိုတာ S Positions and S poses အျဖစ္ ရာဇဝင္ တြင္တယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အလိုက်တာကို သံုးသင့္ပါတယ္။

Q: ေဆးစားရင္းနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ရခဲ့ရင္ ကေလးကို ထိခိုက္နိုင္ပါသလား သိပါရေစရွင္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆးကို ေျပာတာပါဆရာ။ Family Planning Pills 3 cycles Microgynon Fe အဲဒီေဆးေတြက လင္မယားေတြ အတူမေနခင္ ကတည္းက စားရတာ ပါလား။ အတူေနမွ စားျပီး ကိုယ္ဝန္ရခဲ႔ရင္ ကေလးနဲ႔ လူၾကီး ထိခိုက္မွာစိုးလို႔ပါ။

ပဋိသေႏၶတားေဆးေတြထဲမွာ Estrogen နဲ႔ Progestogen ေဟာ္မုန္းႏွစ္မ်ိဳး ပူးတြဲပါတာကို COC လို႔ ေခၚတယ္။ Microgynon ေဆးက Progestogen-only pill (POP) ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္း တမ်ိဳးတည္းပါ စားေဆးျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ ဒီေဆးေၾကာင့္ သားအိမ္အဝမွာ ရွိေနတဲ့ ခြ်ဲက်ိတဲ့ အရည္ကို ျပစ္ေစးလာေစျပီး၊ က်ားသုက္ပိုးကို သားအိမ္ထဲ မဝင္ေစေအာင္ ထားဆီးတယ္။ ေနာက္ျပီး သားအိမ္ အတြင္းသား နံရံကို ပါးလႊာေစျပီး၊ သေႏၡဥတြယ္ကပ္ျခင္းကိုလည္း တားဆီးေပးတယ္။ ၉၉% ထိေရာက္တယ္။

လစဥ္ရာသီ စလာတဲ့ေန႔ကစ ေဆးသံုးရတယ္။ ေန႔စဥ္ ေဆး ၁ ျပားကို အခ်ိန္မွန္မွန္ ေဆးကပ္ ကုန္တဲ့အထိ ေသာက္ရတယ္။ ေဆးကပ္ ကုန္တာနဲ႔ ေနာက္ထပ္တကပ္ ဆက္ေသာက္ပါ။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနစဥ္လည္း ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ႏို႔ထြက္ မနည္းေစပါ။ အသက္ၾကီးရင္လည္း ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ရာသီမလာမီျဖစ္တဲ့ လကၡဏာေတြ ကိုလည္း သက္သာေစတယ္။

ရင္သားတင္းျခင္း၊ အေရျပားေပၚ အစက္အေပ်ာက္ ေပၚျခင္းတို႔ျဖစ္ေစတတ္တယ္။ ရာသီနည္းျခင္း၊ မလာျခင္း၊ ရွားရွားပါးပါး မ်ိဳးဥအိမ္ အက်ိတ္အလံုးေပၚျခင္း ျဖစ္တတ္တယ္။ အခု ဒါမွမဟုတ္ အရင္က ရင္သား-ကင္ဆာရွိေနရင္၊ ကုိယ္ဝန္ ရွိေနရင္၊ အသဲ၊ သဲေျခအိတ္ ေရာဂါ ရွိေနရင္၊ မ်ိဳးဥအိမ္ အက်ိတ္ အလံုးရွိဘူးရင္၊ (မိုင္ဂရင္း) အမူးေရာဂါရွိရင္ မသံုးသင့္ပါ။

ေဆးေသာက္ပါလ်က္ ကိုယ္ဝန္ရွိတာ အေတာ္ၾကီးနည္းတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိျပီးမွ ေဆးေသာက္လို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီေဆးေသာက္တာ ရက္မေက်ာ္ရပါ။ အစပိုင္းလေတြမွာ ၾကားရက္ ေသြးနဲနဲဆ င္းတာ ျဖစ္တတ္ေပမဲ့ ေနာက္ဆို မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ေဆးထဲမွာပါတဲ့ ေဟာ္မုန္း အနည္းအမ်ားက တိုင္းျပည္တခုနဲ႔တခုမွာ မတူၾကပါ။

ေဆးက ကုိယ္ဝန္ျဖစ္လာမွာကိုသာ တားဆီးတယ္။ ကုိယ္ဝန္ျဖစ္လာျပီးတာကို သက္ေရာက္မွာ မဟုတ္ပါ။ ကုိယ္ဝန္ ေဆာင္ေနတံုးမွာ ကိုယ္ကထုတ္ေပးေနတဲ႔ ေဟာ္မုန္းေတြမွာ ဒါမ်ိဳးလည္း ပါတယ္။ ဒီေဆးေသာက္မိရင္ အခ်ိဳးအဆ ေျပာင္းသြားေစႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကုိယ္ဝန္မရွိမွ အေသာက္ခိုင္းတာ။ မေတာ္တဆ ေသာက္ခဲ့ရင္ ကိုယ္ဝန္-မိခင္ကို ထိခိုက္တာအတြက္ သုေတသန လုပ္ထားတာ မေတြ႔ေသးပါ။

Dr. တင့္ေဆြ
၁ဝ-၂-၂ဝ၁၁