ကြန္ျပဴတာၾကည့္သူတိုင္းအတြက္

ခု ေခတ္မွာ ကြန္ျပဴတာသံုးတဲ့သူ အရမ္းမ်ားတယ္ေနာ္။ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနရတဲ့သူေတြရွိသလို အင္တာနက္ေခတ္ၾကီးမွာ အလုပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ အပ်င္းေျပျဖစ္ျဖစ္ အင္တာနက္သံုးရင္း အခ်ိန္ကုန္ေနတဲ့သူေတြကလည္း အမ်ားၾကီးပဲေလ။ ဂိမ္းကို စဲြစဲြလန္းလန္းကစားေနတဲ့သူေတြကလည္း ဒုနဲ႔ေဒးပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ ကြန္ျပဴတာအသံုးမ်ားလြန္းၿပီး မ်က္စိျပႆနာေတြနဲ႔ ၾကံဳရၿပီေပါ့။ ကြန္ျပဴတာအသံုးမ်ားလြန္းရင္ မ်က္စိက အမ်ားၾကီးဒဏ္ခံရပါတယ္။ မ်က္လံုးေတြေ၀၀ါးလာမယ္၊ ၾကည္႕ရတာလည္း အဆင္မေျပေတာ့ဘူး၊ မ်က္လံုးအိမ္ေျခာက္ေသြ႕လာမယ္၊ မ်က္ရုိးကိုက္၊ မ်က္ရည္ပူေတြက်မယ္၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဇက္ေၾကာေတြလည္းတက္မယ္္၊ မ်က္မွန္သမားေတြဆိုရင္လည္း မ်က္မွန္က ၾကည္႔ရတာအဆင္မေျပေတာ့ဘူး။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ မ်က္စိက အလုပ္လုပ္ရလြန္းလို႔ ဒဏ္မခံနိုင္ေတာ့ဘဲ ဆႏၵျပလာျပီေပါ့။ မ်က္စိပါ၀ါတိုးမွာကလည္း ေသခ်ာသေလာက္ပဲေနာ္။ ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႔ပဲဲ ဒီလိုအေျခအေနေတြကို ေရွာင္လႊဲနုိင္မယ့္နည္းလမ္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ အရမ္းလြယ္တယ္ေနာ္။ လုပ္ၾကည့္ၾကရေအာင္..။

Use Flat LCD Monitor

- အရင္သံုးေနတဲ့ Tube Monitor ေတြအစား Flat LCD Monitor ကို ေျပာင္းသံုးပါ။
- Flat LCD Monitor ေတြမွာ အလင္းတာကိုေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္တဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ပါရွိလို႔ မ်က္စိကို ထိခိုက္မွုနည္းေစပါတယ္။
- ဒါေၾကာင့္ ကြန္ျပဴတာကို အၾကာၾကီးသံုးေနရတဲ့သူေတြဟာ Flat LCD Monitor ကိုပဲ သံုးသင့္တယ္ေနာ္။

Clean The Screen Regularly
     

- ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္ေပၚက ဖုန္မွုန္႔ေလးေတြေၾကာင့္ သင့္မ်က္စိထိခိုက္ႏုိင္တယ္ဆိုရင္ အံ့ၾသသြားမွာပဲေနာ္။
- ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္က အျမဲထုတ္လႊင့္ေနတဲ့ လွ်ပ္စစ္လိွုင္းေတြရဲ႕ တြန္းကန္အားေၾကာင့္ ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္ေပၚက ဖုန္မွုန္႔ေလးေတြက သင့္မ်က္လံုးဆီကို တန္းတန္းမတ္မတ္ကို ေရာက္လာမွာပဲေလ။
- အဲဒီဖုန္မွုန္႔ေလးေတြ မ်က္စိထဲ၀င္သြားၿပီဆိုရင္ မ်က္စိထဲမွာ ခိုးလိုးခုလုေတြျဖစ္မယ္။ မ်က္စိကလည္း ပိုဒဏ္ခံရတာေပါ့။
- အဲဒီေတာ့ ကြန္ျပဴတာမသံုးခင္ ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္ကို အရင္ဆံုး ေသခ်ာသုတ္လုိက္ေနာ္။

Position Your Monitor At the Proper Distance & Angle
     

- ကြန္ျပဴတာက သင့္ေရွ႕တည့္တည့္မွာပဲရွိပါေစ။
- သင့္မ်က္နွာနဲ႔ ကြန္ျပဴတာက ၂ေပေလာက္ ကြာေနရမယ္ေနာ္။
- ျပီးေတာ့ ကြန္ျပဴတာရဲ႕မ်က္နွာျပင္က သင့္မ်က္လံုးေနရာထက္ နိမ့္ရမယ္။
- ကြန္ျပဴတာရဲ႕အေပၚေဘာင္က သင့္မ်က္လံုးနဲ႕တစ္တန္းတည္းျဖစ္ေနရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးပဲေပါ့။
- ဒါမွ သင့္မ်က္လံုးနဲ႔ လည္ပင္းက ပံုမွန္အေနအထားမွာရွိေနျပီး အားစိုက္စရာလည္းမလိုေတာ့ဘူးေလ။

Turn Down your Screen’s Brightness & Turn Up The Contrast

- ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္က အရမ္းလင္းေနရင္ မ်က္စိကိုထိခိုက္နုိင္ပါတယ္။
- တကယ္လို႕ အေရာင္ကို အျဖဴနဲ႔အမည္းၾကားမွာ ေသခ်ာစြာမခ်ိန္ထားဘူးဆိုရင္ေတာ့ အေရာင္ေတြကို ေသခ်ာခြဲျခားနုိင္ဖို႔ အားစိုက္ၾကည့္ေနရတာနဲ႕ မ်က္စိကဒဏ္ျဖစ္လာေတာ့မွာပါ။
- ဒါေၾကာင့္ ကြန္ျပဴတာရဲ႕ အလင္းေရာင္နဲ႔ အေရာင္ေတြကို ၾကည့္လို႔ေကာင္းၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့အေနအထားရေအာင္ ေသခ်ာေလးခ်ိန္ေပးဖို႔ လိုတယ္ေနာ္။

Books And Papers Directly Next To Screen
     

- တကယ္လို႔ စာရြက္ေတြ၊ စာအုပ္ေတြထဲက စာေတြကို ကြန္ျပဴတာထဲ ကူးရုိက္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လိုအပ္တဲ့စာရြက္စာတမ္းေတြကို ကြန္ျပဴတာရဲ႕ေဘးကပ္လ်က္မွာ ထားသင့္ပါတယ္။
- သင့္မ်က္လံုးေတြ မ်ားမ်ားလႈပ္ရွားစရာ မလိုေအာင္ေပါ့။
- သင္ဟာ ကြန္ျပဴတာကိုမၾကည္႔ဘဲ စာေတြကိုအလြတ္ရုိက္နုိင္လား။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးပဲေနာ္။
- စာကူးရုိက္ေနတုန္း စာအုပ္ကိုပဲၾကည္႕ျပီး အမွားစစ္မယ့္အခ်ိန္ေလာက္ပဲ ကြန္ျပဴတာကိုၾကည္႔ပါ။

Create An Environment That Has Lighting Similar To That Of Your Monitor
     

- အလုပ္လုပ္ဖို႔ အဆင္အေျပဆံုးေနရာမွာ စူးရွတဲ့အလင္းေရာင္ေတြ မရွိရဘူး။
- သင့္တင့္တဲ့ သဘာ၀အလင္းေရာင္ ရွိရမယ္။
- ေရာင္ျပန္နုိင္တဲ့ပစၥည္းေတြလည္း မရွိရဘူး။
- အခန္းရဲ႕အလင္းေရာင္ဟာလည္း ကြန္ျပဴတာရဲ႕အလင္းေရာင္နီးပါး လင္းေနရမယ္ေနာ္။
- ၿပီးေတာ့ ျပတင္းေပါက္ (သို႔) အရမ္းလင္းေနတဲ့ေနရာနဲ႔ မ်က္ႏွာျခင္းဆိုင္ မေနမိေစဖို႔လည္း သတိထားပါအံုး။

Take A Rest
     

- လူေတြေတာင္ အလုပ္အရမ္းလုပ္ရရင္ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္လာေရာေလ။
- ႏူးညံ့တဲ့ မ်က္လံုးေလးေတြဆိုရင္ေတာ့ ပိုဆိုးၿပီေပါ့။
- မ်က္လံုးကို ခဏအနားေပးၾကရေအာင္ေနာ္။
- ကြန္ျပဴတာကို ၁၅မိနစ္ၾကည္႕ျပီးတိုင္း အေ၀းတစ္ေနရာကို တစ္မိနစ္ေလာက္ စူးစိုက္ၾကည္႕ပါ။
- ၁နာရီၾကာတိုင္းလည္း မ်က္လံုးကိုခဏမွိတ္ထားျပီး အနားေပးလိုက္ပါ။Blink More
- မ်က္စိျပသနာတစ္ခ်ဳိ႕ဟာ မ်က္ေတာင္ခတ္နည္းရာကေန မ်က္လံုးအိမ္ေျခာက္ေသြ႕လာလို႔ ျဖစ္တာပါ။
- ကြန္ျပဴတာ သို႔မဟုတ္ တစ္ခုခုကို စူးစိုက္ၾကည္႔ေနစဥ္မွာ မ်က္ေတာင္ခတ္ဖို႔ ေမ့ေနတတ္ၾကတယ္ေလ။
- ဒါေၾကာင့္ နာရီ၀က္ၾကာတိုင္း မ်က္ေတာင္အခါ၂၀ ခတ္ေပးသင့္တယ္ေနာ္။ Use Eyeglasses With The Proper Prescription
- သင္ဟာ မ်က္မွန္တပ္ရသူဆိုရင္ေတာ႔ ကိုယ္႔မ်က္စိပါ၀ါနဲ႔ကိုက္ညီတဲ့ မ်က္မွန္ကိုပဲ တပ္ဆင္သင့္တယ္ေနာ္။
- မ်က္မွန္မွာ ေရာင္ျပန္ပါတဲ့မွန္ကို အသံုးျပဳျပီးေတာ့လည္း ကြန္ျပဴတာေၾကာင္႔မ်က္စိထိခိုက္ျခင္းကေန ကာကြယ္နုိင္ပါတယ္။
- မ်က္မွန္တပ္စရာမလိုတဲ့ မ်က္စိေကာင္းသူေတြလည္း ပါ၀ါမပါဘဲ ေရာင္ျပန္ပါတဲ့ မ်က္မွန္ေလးနဲ႔ ကြန္ျပဴတာေၾကာင့္ မ်က္စိထိခိုက္တဲ့ဒဏ္ကေန ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။

Do Eye Exercise     

- မ်က္လံုးေလးေတြကို အားရပါးရ အသံုးခ်ၿပီးရင္ မ်က္လံုးေလးေတြလည္း ေညာင္းေနမွာပဲေလ။
- အဲဒီေတာ့ မ်က္လံုးၾကြက္သားေလးေတြ အေညာင္းေျပေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းေလးလုပ္ေပးၾကရေအာင္ေနာ္။
- အလြယ္ဆံုးနဲ႔ အေကာင္းဆံုးေလ့က်င့္ခန္းကေတာ့ ေျဖေလ်ာ့တဲ့ေလ့က်င့္ခန္းပါပဲ။
- လက္၀ါးႏွစ္ဘက္ကို ပူေႏြးလာတဲ့အထိ ပြတ္ေပးပါ။
- ပူေႏြးလာရင္ မ်က္စိမိွတ္ၿပီး မ်က္လံုးေလးေတြေပၚ ဖြဖြေလးတင္လိုက္ပါ။
- အားနဲ႔ေတာ့ မဖိလိုက္နဲ႔ေနာ္။
- ၿပီးေတာ့ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြၾကားကေန အလင္းေရာင္မ၀င္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္လည္း လက္ေခ်ာင္းေလးေတြကို ကပ္ထားရပါမယ္။
- ဒါဆိုရင္ေတာ့ သင့္မ်က္လံုးေလးေတြ အေညာင္းေျပသြားေလာက္ၿပီေနာ္။

ၾကာၾကာ၀ါးမယ့္သြားက ဘာစားစား အရိုးၾကည့္ေရွာင္ရမယ္ေလ။ ဒီလိုပဲ မ်က္လံုးေတြကိုလည္း တသက္လံုး ေကာင္းေကာင္းသံုးႏိုင္ဖို႔ မ်က္စိကို ဒဏ္ျဖစ္ေစမယ့္အရာေတြကို ေရွာင္မွျဖစ္မယ္ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ အထက္ပါနည္းလမ္းေလးေတြကိုလည္း လိုက္နာမယ္၊ မ်က္စိအားေကာင္းေစတဲ့အစားအစာေတြကိုလည္း အမ်ားၾကီးစားသံုးေပးမယ္ဆိုရင္ သင့္မ်က္လံုးေလးေတြဟာ တစ္သက္လံုးအႏၱရာယ္ကင္းေနမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

Myanmar Sky Link
(Myanmar Health & Beauty Website)
www.myanmarskylink.com    မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္

ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္သံုးႏိုင္ေသာအေနအထားမ်ား

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၆၂)

1) သတင္းတခုမွာ ဖတ္လိုက္ရလို႔ပါ။ ပါးစပ္မွာ ပိုးေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတယ္လို႔။ ဆက္ဆံရာမွာ ပါးစပ္သံုးတာ ေရာဂါ ရႏိုင္ပါသလား။ ေနာက္တခုက လိင္တံ-အရစ္ၾကားက ရွိတဲ့ အဖတ္ေလးေတြကိုေတာ့ သူက အၿမဲသန္႔တာ ေတြ႔ဘူးပါတယ္။ အဲတာကေကာ သမီးတို႔မိန္းကေလးေတြကို ေရာဂါရေစတတ္လား ဆိုတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္း တေယာက္က အဲဒါက သားအိမ္မွာ ကင္ဆာတို႔ ဘာတို႔ ၿဖစ္တတ္တယ္ေၿပာလို႔ပါ။ အဲဒါေကာ ဟုတ္ပါသလား။

2) ကြ်န္မ အမ်ိဳးသားနွင့္ လိင္ဆက္ဆံတိုင္း ၿပီးေၿမာက္သည္းအဆင့္ကို ေရာက္ပါသည္ရွင့္။ ကိုယ္ဝန္ ဘယ္နွစ္လမွာ စေရွာင့္သင့္လဲ ဆိုတာကို သိခ်င္ပါတယ္။
3) ဆရာ Post တခုမွာ ဖတ္လိုက္ရတဲ့ ကိုယ္ဝန္ ပထမ ၃ လမွာ ေယာက္က်ားနဲ ့အတူတူေနလို႔မရဘူးဆိုၿပီး။ သူနဲ႔လဲ အတူတူ ေနခ်င္ပါတယ္။ ကေလးကိုလဲ လိုခ်င္တယ္။ တခုခု ၿဖစ္သြားမွာလဲ ေၾကာက္တယ္။ ခုဆို Oral sex ပါးစပ္တို႔ လက္တို႔ပါ မသံုးရဲပါဘူး။ ပိုးဝင္ၿပီး ကေလး တခုခုၿဖစ္သြားမွာ စိုးလို႔ပါ။ ခုသမီးမွာက ကိုယ္ဝန္က ၂ လ ေလာက္ ရွိေနပါၿပီ။ သားဦးဆိုေတာ့ သူေကာ သမီးမွာပါ အေတြ႔အၾကံဳမရွိဘူး ၿဖစ္ေနလို႔ပါ။ အနားမွာ တုိးတိုး ေမးစရာ လူၾကီးကလဲ မရွိလို႔ပါ။ အမ်ိဳးသားက အၿမဲခရီးသြားေနရလို႔ သူရွိတဲ့ ့အခ်ိန္မွာေတာ့ သူနဲ ့အတူတူ ေနခ်င္တာေပါ့။ တကယ္လို႔ အတူတူေနလို႔ ရတယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို ပံုစံမ်ိဳးက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြအတြက္ အဆင္ေၿပႏိုင္မလဲ ဆိုတာပါ ေၿပာၿပပါေနာ္။

ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေမးၾကတာ ခ်ီးက်ဴးပါတယ္။ ေျဖတာမွာလည္း ရွင္ရွင္းေရးဘို႔ အားမနာရတာေပါ့။ တေယာက္ ေမးတာ Sep 13, 2010 at 5:47 PM ကတည္းကပါ။ အခုမွ (ဘေလာ့ခ္) မွာ တင္ပါတယ္။

(၁) Oral sex လုပ္ရင္ STDs လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ အပါအဝင္ တခ်ိဳ႕ေရာဂါေတြ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ သီအိုရီအရ ေျပာရရင္ HIV, Hepatitis B, Hepatitis C ေတြျဖစ္တယ္။ လက္ေတြ႔မွာ ရာခိုင္ႏွဳန္း မမ်ားလွပါ။ အျပဳခံသူမွာ မဆက္ဆံခင္နဲ႔ ဆက္ဆံခ်ိန္ ထြက္တဲ့အရည္ေတြမွာ ပိုးပါေနမွ ကူးတယ္။ လိင္အဂၤါေတြနဲ႔ ပါးစပ္က အေပၚယံ အဖံုးလႊာမွာ အနာ-အဆာ ရွိေနရင္ ကူးတယ္။ (ကြန္ဒြမ္) နဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္ၾကတယ္။

Oral sex ပါးစပ္သံုးတာ နဲ႔ HIV
ပိုးရွိေနသူရဲ႕ လိင္တံကို ပါးစပ္မွာ ထည့္သံုးရင္လဲ ကူးေစႏိုင္တယ္။ အလားတူဘဲ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕အရည္လဲ ပါးစပ္ထဲ ဝင္ရင္ ျဖစ္ျခင္တယ္။ အခြင္အလမ္းေတာ့ မမ်ားပါ။ ပါးစပ္မွာ အနာအဆာရွိတာ၊ သြားဖံုးေသြးယိုတာမ်ိဳးမွာ ကူးမယ္။ Deep or open-mouthed kissing ႏႈတ္ခမ္းျခင္း စုပ္တာနဲ႔လဲ အခြင့္အလမ္း နည္းနည္းေလး ရွိေသးတယ္။ သြားရည္မွာ ပိုးအေရအတြက္ နဲနဲေတာ့ ပါတယ္။ သြားရည္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေသြးထြက္စရာရွိရင္သာ ျဖစ္ပါမယ္။ လိင္မဆက္ဆံမီ ထြက္တဲ့ က်ားအရည္ Precum ထဲမွာ ပိုး ပါေနေပမဲ့ ကူးေလာက္ေအာင္ မ်ား-မမ်ားဆိုတာ မေသျခာပါ။

ပါးစပ္သံုးတာကေန အကူးစက္ႏိုင္ဆံုး STD ဟာ Herpes ေရယံုပါ။ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ HSV type 1 နဲ႔ HSV type 2 ျဖစ္တယ္။ Type 1 က ပါးစပ္တဝိႈက္မွာ Cold sores မနာတဲ့အနာ ေပါက္ေစျပီး၊ Type 2 ကေန Genital herpes လိင္လမ္း ေရယံု ျဖစ္ေစတယ္။ Human Papilloma Virus (HPV) ဆိုတာလဲ ပါးစပ္လမ္းကေနကူးျပီး Genital warts လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ ေပါက္ႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္လမ္းသံုးရင္ (ဂႏိုရီးယား) ပိုးက လည္ေခ်ာင္းမွာ ကူးလာေစ ႏိုင္ျပီး၊ လည္ေခ်ာင္းကေန (ပါတနာ) ရဲ႕ တျခားလိင္လမ္းေတြ ကူးမယ္။ လည္ေခ်ာင္းမွာ ျဖစ္တာကို ေဆးမကုဘဲ ၃ လနဲ႔ ေပ်ာက္ေစႏိုင္ေပမဲ့ ဒီပိုးဘဲ လိင္လမ္း ေရာက္ရင္ Antibiotics ေဆးမေပးဘဲ မေပ်ာက္ေတာ့ဘူး။ Chlamydia ပိုးလဲ ပါးစပ္သံုးလို႔ လည္ေခ်ာင္းကို ကူးႏိုင္တယ္။ နည္းေတာ့ နည္းပါတယ္။ Syphilis (ဆစ္ဖလစ္) ကလဲ ပါးစပ္သံုးတာမွာ အနာအဆာရွိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။

မိန္းမအဂၤါကို ေယာက္်ားက လက္နဲ႔ ပြတ္သပ္တာ ကိစၡမရွိပါ။ STD ေရာဂါ မရွိရင္ Oral sex ကို ႏွစ္ေယာက္လံုး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္-မေဆာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ မိန္းမကေန ေယာက္်ားကို လုပ္ေပးတာေၾကာင့္ ပိုးမဝင္တတ္ဘဲ၊ က်ားကေန လုပ္ေပးတာက ပိုးဝင္လြယ္တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ မိႈပိုးပါ။ အျဖဴဆင္းမယ္။ ယားမယ္။ ျဖစ္ရင္လဲ ကုလို႔ရပါတယ္။

သားအိမ္ကင္ဆာ သိပ္မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ ငယ္သူေတြ အျဖစ္နည္းတယ္။ လိင္ဆက္ဆံတာကေန ျဖစ္ရတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ မသန္႔လို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ ကင္ဆာ ဆိုတာ ျဖစ္ခ်င္လို႔ ျဖစ္တာလို႔သာ ေျပာရမွာပါ။

(၂) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ ၉ လ လံုးလံုး လင္-မယား အတူမေနၾကရဘူးဆိုတာ မဟုတ္ပါ။ အေျခအေန အသစ္တမ်ိဳးမွာ ယာယာမႈ အသစ္အဆန္းကို ရွာႏိုင္ၾကပါတယ္။ နည္းသစ္ ဆိုတာေတြပါ ေတြ႔လာပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ္ဝန္မရွိတံုးကနဲ႔ မတူတာေတာ့ သတိျပဳၾကရပါမယ္။ က်န္းမာေရးအရ Perfectly safe လံုးဝ စိတ္ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူေရာ အထဲကကေလး အတြက္ပါ ေျပာတာပါ။

ကိုယ္ဝန္ ပထမ ၃ လမွာ ေယာက္က်ားနဲ ့အတူေနရင္ ပ်က္က်မွာ စိုးရိမ္ရတယ္၊ ေနာက္ဆံုး ၃ လ ဆိုရင္ ေစာျပီးေမြးမွာ စိုးရိမ္ရတယ္ ဆိုတာ ေယဘုယ် ေျပာတာပါ။ ပံုမွန္ ဆက္ဆံတာေၾကာင့္ ပ်က္မက်ႏိုင္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ဆိုတာ ပံုမွန္ ျဖစ္ေနရင္ အလြန္ လံုျခဳံပါတယ္။
• Amniotic Sac အထူ နဲ႔ အပါး
• Sex and Pregnancy ကုိယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ အရင္လို ေနလို႔ရသလား နဲ႔
• Sex after delivery ကေလးဖြါးျပီး အတူေနျခင္း ေတြလဲကို ဖတ္ပါ။

(၃) ကုိယ္ဝန္ရွိစဥ္ ဆက္ဆံႏိုင္တဲ့ (ပိုေဇရွင္) မ်ား
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုး သံုးႏိုင္တဲ့ ဆက္ဆံနည္းေတြကို (အင္တာနက္) မွာ အမ်ိဳးမ်ိဳး အၾကံေပးၾကတယ္ မတူတာေတြလဲ ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာ က်န္းမာေရးအရ မကိုက္ပါ။ အေျခခံက်တာကို ေျပာရရင္ ေလွၾကီးထိုးနည္း (မ-ေအာက္-ပက္လက္ + က်ား-အထက္) နည္းကို ေရွာင္ျပီး၊ ေျပာင္းျပန္နဲ႔ ေဘးတိုက္နည္းေတြ သံုးႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။

1) Missionary ေလွၾကီးထိုး၊ ရိုးရိုး၊ (မ-ေအာက္-ပက္လက္ + က်ား-အထက္) နည္းမွာ အင္အားသံုးတာ မျဖစ္ေစရပါ။

2) New Missionary ေယာက္်ားက အေပၚအေနအထားကို ဆန္းသစ္ထားတဲ့ နည္းပါ။ အမ်ိဳးသမီးက ေျခေထာက္ကို အထက္ကို ဆန္႔တန္း ထားရတယ္။ ေယာက္်ားရဲ႕ အေလးခ်ိန္က မိန္းမအေပၚ လာမဖိေစဘူး။ ေယာက္်ားက ေဆာင္ေၾကာင့္ထိုင္တာ ရပါတယ္။ မိန္းမက ဒူးႏွစ္ဖက္ကို ရင္ပတ္ဆီ ေရာက္ေအာင္ ေကြးေပးရင္၊ ေနာက္ျပီး မိန္းမရဲ႕ တင္ပါးစြန္းေအာက္မွာ အခုအခံတခုခု ထားေပးရင္၊ ဗိုက္ကို ဖိတာ နည္းေစမယ္။

3) Bed edge မိန္းမက ကုတင္စြန္းမွာေန၊ ေယာက္်ားက မတ္တပ္ရပ္အေနထား ဆိုတာ အသင့္ဆံုး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးက ဒူးေကြးတာျဖစ္ျဖစ္ ဆန္႔တာျဖစ္ျဖစ္ တင္စရာတခုမွာ ျဖစ္ျဖစ္ ထားႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ဘယ္အရြယ္ျဖစ္ျဖစ္ ဆက္ဆံလို႔ ရပါတယ္။

4) Woman on Top အမ်ိဳးသမီးကအေပၚ အေနအထား။ Cow-girl position လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ကိုယ္ဝန္ႏုခ်ိန္မွာ ရပါတယ္။

5) Side by Side အမ်ိဳးသမီးက ပက္လက္ေန၊ ေယာက္်ားက ေဘးက၊ ဆိုပါစို႔ ေယာက်္ားက ညာဘက္က ဆိုရင္ မိန္းမရဲ႕ ညာဘက္ ေပါင္တဖက္က ေယာက္်ားရဲ႕ ခါးေလာက္ကေန ေဘးထုတ္-ကားတင္ထားပါ။ ေယာက်္ားက ေအာက္က ဘယ္ဘက္ေပါင္ကို ဆန္႔ထား၊ ညာဘက္ေပါင္က မိန္းမရဲ႕ ေပါင္ျခံေလာက္မွာ ကန္႔လန္႔ျဖတ္ ခြတင္ထားရတယ္။ ႏွစ္ေယာက္သား အျပိဳင္၊ V, X ပံု အေနအထား ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ရင့္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။

6) Spooning အမ်ိဳးသမီးက ေဘးတိုက္ အိပ္ေနပါ၊ ေပါင္နဲ႔ ဒူးေတြ ေကြးထားပါ။ ေယာက္်ားက ေနာက္ကေနပါ။ သမားရိုးက် ဆက္ဆံေနရင္းကေန ဒီအေနအထားကို ေျပာင္းျပီးသံုးသင့္တယ္။ မ-အဂၤါ စိုစြပ္မႈကလဲ လံုေလာက္ေနျပီ၊ ေယာက္်ားျဖစ္သူကလဲ အတို-အရွည္ ပိုအဆင္ေျပလာျပီ။ မိန္းမက လိုအပ္ရင္ ဒူးၾကားမွာ ေခါင္အံုးထားႏိုင္ပါတယ္။

7) From Behind, Hands & Knees, Doggy ကိုယ္ဝန္ရွိသူက ကုတင္မွာ ေလးဘက္ေထာက္ ေနပါ။ ေခါင္းအံုး အခုအခံ လိုရင္သံုးပါ၊ ေယာက္်ားျဖစ္သူက ကုတင္ေအာက္မွာ မတ္တတ္ အေနအထားေနပါ။ ဒါမွမဟုတ္ သူကလဲ ကုတင္ေပၚမွာ ဒူးေထာက္ပါ။ ဒီနည္းကို Medically termed a maximum penetration position အဆံုးစြန္အထိ အထဲဝင္တဲ့နည္းလို႔ ေဆးစာအလိုက ဆိုပါတယ္။

• အမ်ိဳးသမီး အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ Nipples ရင္သားထိပ္က Incredibly sensitive ပိုျပီး အထိအေတြ႔ ေကာင္းလြန္းလာၾကလို႔ အမ်ိဳးသားက ရင္သားကို ကစားသင့္တယ္။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာရတဲ့ Orgasm က တမ်ိဳးလို႔ မွတ္သူေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ (ေအာ္ဂဇင္) ရဘူးသူေတြလဲ ရွိမယ္။ ပိုကဲသူေတြက ဒီကာလမွာ ခဏခဏရေသးသတဲ့။ အားေပးသူေတြကလဲ ေျပာတယ္ Orgasms ရတာက ကေလးအတြက္ပါ ေကာင္းတာတဲ့။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ Oral sex လုပ္တာလဲ ဘာမွ အႏၲရာယ္မျဖစ္ေစပါ။ (ကြန္ဒြမ္) သံုးတာ စိတ္ခ်ရမယ္။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး အမ်ိဳးသမီးက Masturbate ဖါသာ-အာသာေျဖလို႔ ရမလား ေမးတာကို လုပ္ခ်င္လုပ္ပါ၊ Great release of sexual energy သိပ္ေကာင္းတဲ့ လိင္စိတ္ေလွ်ာ့နည္း ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ဆရာဝန္တခ်ိဳ႕က အၾကံေပးပါတယ္။
• Can I have anal sex while pregnant? စအိုသံုးနည္းေကာ ေကာင္းပါသလား အေမးကို အဲဒီဆရာဝန္ ေျဖတာကေတာ့ That's a tough one ေျပာရမွ ခပ္ခက္ခက္ဘဲ။ ေလ့လာမႈ သိပ္မရွိေသးလို႔ တဲ့။

Dr. တင့္ေဆြ
၁၄-၉-၂ဝ၁ဝ
၂ဝ-၄-၂ဝ၁၁

Vasectomy ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္ျခင္း

Vasectomy ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္ျခင္း

အမ်ိဳးသားေတြ သားေၾကာျဖတ္ျခင္းအေၾကာင္းကို သိခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္မအမ်ိဳးသားက အသက္ ၃၄ ႏွစ္ပါ။ ကၽြန္မတို႔ ႏွစ္ေယာက္လံုး ဗမာ၊ ဗုဒၶဘာသာပါ။ သူ႔ကို သားေၾကာျဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။ မလုပ္ခင္မွာ အမ်ိဳးသားေတြ သားေၾကာျဖတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆုိးက်ိဳး၊ စိတ္ခံစားမႈေတြ အေၾကာင္းနဲ႔၊ သားေၾကာ ျဖတ္နည္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိတယ္ဆိုတာကို ေျဖၾကားေပးေစခ်င္ပါတယ္။ အဲ့ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျခား သိသင့္တာေတြ ရွိရင္လည္း ျဖည့္စြက္ ေျပာၾကားေပးပါ။ လုပ္သင့္၊ မသင့္ ဆရာ့အျမင္ကိုလည္း ေျပာၾကားေပးပါ။

ခြဲစိတ္ကုသမႈေတြကို (ေမဂ်ာ) လား (မိုင္နာ) လား ခြဲျခားသတ္မွတ္ရင္ ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္တာ Vasectomy ဟာ အေသးစား ျဖစ္ပါတယ္။ Vasa deferentia ျပြန္ကို Sperm သုတ္ပိုး သြားမရေအာင္ လုပ္လိုက္တာပါ။ တိရစၧာန္ေတြကို သင္းသတ္နည္းလို သုတ္ပိုး ေပါက္ပြါးျဖစ္တည္ရာ အေစ့ Testis ကို ထုတ္ျပစ္-ဖ်က္ျပစ္တဲ့ Castration နဲ႔ မတူပါ။

ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ဒီလိုလုပ္လိုက္ရင္ ဘယ္အက်ိဳး၊ ဘာအျပစ္ေတြ ရွိလာႏိုင္သလဲ ဆန္းစစ္-သိျမင္ထားတာဟာ အင္မတန္ ေကာင္းတဲ့ အက်င့္တခု ျဖစ္တယ္။ ေယက္်ား သားေၾကာ ျဖတ္တာမွာ မေကာင္းဘူးျဖစ္စရာ အလြန္တရာ နည္းပါတယ္။ က်ားအေစ့ကေန က်ားေဟာ္မုန္း Testosterone ထုတ္ေနတယ္။ ေဟာ္မုန္းက ျဖတ္ျပစ္တဲ့ အေၾကာ (ျပြန္) ကို အသံုးမခ်ပါ။ ေသြးထဲကို တိုက္ရုိက္ ဝင္သြားတာမို႔ ေဟာ္မုန္းသတၲိကုိ မထိခိုက္ဘူး။ ဆက္ဆံလိုစိတ္ကို သူ႔ေၾကာင့္ တိုက္ရိုက္ ထိခိုက္စရာ မရွိႏိုင္ပါ။ ၁ဝ ေယာက္ ၁ ေယာက္ နည္းသလို ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ဒါကလည္း စိတ္နဲ႔သာ ဆိုင္တယ္။

Ejaculation ဆက္ဆံလို႔ျပီးတိုင္း ထြက္တာထဲမွာ သုတ္ပိုးေတြပါတဲ့ အရည္က ၁ဝ% သာရွိလို႔၊ အသြင္သဏၭာန္၊ အရသာ၊ အေစး-အျပစ္၊ အနံ႕၊ ဘာမွ မေျပာင္းလဲဘဲ၊ ထုထည္ ၁ဝ% သာ လ်ာ့နည္းႏိုင္တယ္။

သားေၾကာျဖတ္လိုက္ရင္ ဆက္ထြက္ေနမဲ့ သုတ္ပိုးေတြ ဘယ္ေရာက္ သြားသလဲ ေမးရင္၊ သူ႔ဖါသူ ပ်က္စီးျပီး၊ အေသြး အသားကေန စုပ္ယူသြားပါလိမ့္မယ္။ မုတ္ေရာဂါ Hydrocele ကို ခြဲရင္ အရည္ေတြကို ထုတ္ျပစ္တာေၾကာင့္ ေပ်ာက္တာ မဟုတ္ပါ။ အရည္ထြက္မဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ကို ေျပာင္းျပန္လွန္ ခ်ဳပ္ေပးေတာ့ ထြက္လာေနမဲ့ အရည္ကို အေသြးအသားကေန စုပ္ယူေပးေနလို႔ အရည္ေအာင္းစရာလည္းမရွိဘဲ၊ မုတၲေရာဂါ ေပ်ာက္သြားရတာပါ။ ဖိတ္ျခင္းဖိတ္ ကုိယ့္အိပ္ထဲမွာဘဲ ဖိတ္တာမ်ိဳးေပါ့။

ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္တာ ဘယ္ေလာက္ ထိေရာက္ပါသလဲ။ ျဗိတိသွ် ေဆးသုေတသန တခုအရ ၂ဝဝဝ မွာ ၁ ေယာက္၊ စာေမးပြဲက်သတဲ့။ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ စာရင္ ေအာင္ခ်က္က အင္မတန္ ေကာင္းပါတယ္။ သားအိမ္ျပြန္ ျဖတ္တာမွာ ၂ဝဝ-၃ဝဝ လုပ္ရင္ ၁ ေယာက္က မေအာင္-မျမင္ ျဖစ္ရတယ္။ ဒါေတာင္ ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္တာ လုပ္အျပီး၊ အတူေနတာ သိပ္ေစာလို႔ ကိုယ္ဝန္ရတာကိုပါ ထည့္တြက္လို႔တဲ့၊ ျဖတ္လိုက္တဲ့ ျပြန္ျပန္ဆက္တယ္ဆိုတာ ဒိထက္ နည္းပါတယ္။

ဘယ္ေတာ့ အတူျပန္ေနႏိုင္သလဲ။ “ခြဲစိတ္ထားတာကို ခံႏိုင္ရင္ေတာ့ သေဘာဘဲ” ဆိုျပီး ေဆးစာက မေရမရာ ေရးပါတယ္။ ေဒါက္တာတိက် ေတြကေတာ့ ၇ ရက္တပါတ္။ ဘာလို႔ ေျပာရလဲဆိုေတာ့ သုတ္ပိုး ဇီးရိုး မဟုတ္ရင္ ကိုယ္ဝန္ ရႏိုင္ေသးလို႔ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၃ လ၊ ဒါမွမဟုတ္ သုတ္အၾကိမ္ ၂ဝ လႊတ္ျပီးမွ ေသျခာတယ္။ ျဖတ္ျပီးတဲ့ေနာက္ ထြက္တာထဲမွာ သုတ္ပိုးပါေန-မေန စစ္ဘို႔ ေကာင္းတယ္။

သတိေပးခ်င္တာက အတူေနလို႔ ကေလး မရႏိုင္ေတာ့ေပမဲ့ အကာအကြယ္မဲ့ ဆက္ဆံတာမ်ိဳးကို သတိထားရပါအံုးမယ္။ အေဖၚမွာ HIV, Hepatitis B, Hepatitis C အပါအဝင္၊ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါရွိေနရင္ ကုိယ့္ကုိ ကူးလာေစမယ္။ ကိုယ့္မွာ ရွိရင္လဲ ျဖန္႔ေပးလိမ့္မယ္။ Condom ဆက္သံုးသင့္တယ္။ တိုင္းျပည္ တခ်ိဳ႕မွာ အိမ္ေထာင္သည္ေတြ အဲလို ျဖတ္နည္း သံုးရင္ ဇနီးရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ လိုတယ္လို႔ ဥပေဒလုပ္ထားတယ္။

နည္းကေတာ့ တနည္းထဲလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ထုံေဆးနဲ႔ ခြဲပါတယ္။ Scrotum ကပ္ပဲ့အိပ္၊ Testis အေစ့အထက္မွာ ခြဲတာ မ်ားတယ္။ တခ်ိဳ႕လဲ အထက္နား သြားခြဲေသးတယ္။ Hernia, Hydrocele ခြဲရင္း ေစတနာ ပိုတာလည္း လုပ္ေလ့ရွိတယ္။ ကပ္ပဲ့အိပ္မွာဆို ဒါးရာ တခုထဲျဖစ္ျဖစ္ ၂ ခုျဖစ္ျဖစ္ရတယ္။ ျဖတ္မဲ့ အေၾကာကို ေသေသျခာျခာ ေရြးထုတ္ျပီး၊ ျဖတ္-ျခည္တာ ျဖစ္ျဖစ္၊ ထိပ္ကို မီးရွိဳ႕ပိတ္နည္း ျဖစ္ျဖစ္၊ လုပ္ျပီး အစေသးေလး ထုတ္ျပစ္ရတယ္။ အေၾကာကို ေရြးရတာက ပညာပါ။ ေဘးမွာ အေရာင္ ဆင္တူေတြ ရွိတယ္။ လက္နဲ႔စမ္း ခြဲျခားရတယ္။ ထံုေဆး ထိုးထားေတာ (တစ္ရွဴး) ေတြ ေဖါင္း-ေရာင္ေနလို႔ သတိၾကီးရတယ္။ ဒါးရာေသးရင္ တခ်ိဳ႕က အေရျပားကို ျပန္ေတာင္ မခ်ဳပ္ဘူး။ ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ေတြထဲမွာ ဒါးရာ ေသးေသးနဲ႔ ခြဲႏိုင္တာကို ဂုဏ္ယူသူေတြ ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ကြင္းက်ယ္က်ယ္မွာ ကစားရမွ အားရတယ္။

ခြဲျပီး နာရင္ ေရခဲ ကပ္ရတယ္။ ပဋိဇီဝေဆးေပးပါမယ္။ အနာသက္သာေဆး သတိနဲ႔ ေသာက္ရမယ္။ Athletic supporter ဝတ္ထားသင့္တယ္။ ၃-၄ ရက္ ျငိမ္ျငိမ္ေနတာ ေကာင္းတယ္။ ၇-၁ဝ ရက္ အေလးအပင္ မမပါနဲ႔။

ေဆးစာေရးတာ မျပည့္စံုရင္ ထိန္ခ်န္မႈ ေရာက္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုလုပ္တာ (မိုင္နာ) ျဖစ္ေပမဲ့ ခြဲတာ-စိတ္တာတိုင္းမွာ ၾကံဳရတတ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ သတိထားစရာေတြ ရွိပါတယ္။ ေသြးျခည္ဥတာ၊ ေသြးယိုတာ၊ ေရာင္တာ၊ ရင္းတာ၊ နာတာ၊ စသျဖင့္။ နာတာက ထူးျဖစ္တတ္တာကို Post-vasectomy pain syndrome ေခၚတယ္။ အၾကာၾကီး နာေနတာ၊ ထိရင္ နာတာ၊ သုတ္လႊတ္ရင္ နာတာ၊ ဆက္ဆံတဲ့အခါ နာတာ။ ရွားေတာ့ အလြန္မတန္ ရွားပါတယ္။ ျဖစ္လည္း ကုလို႔ရပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီးေတြကို သားေၾကာျဖတ္တာထက္ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္မွာေတြ သိသိသာသာ နည္းတယ္။ မိသားစုစီမံကိန္း နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကို (သူမ်ားဆီမွာ) သုေတသန လုပ္ထားတယ္။ ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္နည္းက မေအာင္ျမင္မႈ ဝ႕ဝ၂-ဝ႕၁% နဲ႔ စိတ္ခ်ရဆံုး၊ အမ်ိဳးသမီး သားေၾကာျဖတ္နည္း = ဝ႕၂%၊ အမ်ိဳးသမီး စားေဆးနည္း = ဝ႕၁%၊ ေယာက္်ား ကြန္ဒြန္နည္း = ၁-၃%၊ အမ်ိဳးသမီး (ဒိုင္ယာဖရမ္) နည္း = ၁-၆%၊ အမ်ိဳးသမီး သုတ္ပိုးေသေဆးနည္း ၃%၊ အမ်ိဳးသမီး ေဟာ္မုန္း ကပ္ခြါနည္း = ဝ႕၂%၊ အမ်ိဳးသမီး သားအိမ္ထဲ ပစၥည္းထည့္နည္း IUCD = ဝ႕၆-၁႕၅%၊ ရက္ေရွာင္နည္း = ၃%၊ ေယာက္်ား သုတ္ရည္ အျပင္ထုတ္နည္း = ၄%၊ ဘာမွ မသံုးရင္ ၈၅% ကေလးရႏိုင္တယ္။

ရႈံ႕ခ်ည္ႏွပ္ခ်ည္ လုပ္ျခင္သူေတြ အတြက္လည္း ေရးပါမယ္။ USA မွာ ၅% ေလာက္ရွိတယ္။ သားေၾကာျဖတ္တယ္ဆိုတာ ရွင္ခန္းျဖတ္ မဟုတ္ပါ။ ျပန္ဆက္လို႔ မရဘူး မဟုတ္ပါ။ (သီအိုရီ) အရ ျဖစ္ႏိုင္ေပမဲ့၊ လက္ေတြ႔မွာ အေတာ္ၾကီး ခက္ပါတယ္။ (မိုက္ခရို-ဆာဂ်ရီ) အႏုစိတ္ လုပ္ရလိမ့္မယ္။ ကရိကထ မ်ားတယ္၊ လက္ဝင္တယ္။ အေမရိကားမွာဆို တႏွစ္မွာ လူ ၆ သိန္းက $300 ကေန $1,000 အကုန္ခံ ျဖတ္ေနၾကတယ္။ ျပန္ဆက္ဘို႔ ဆိုရင္ေတာ့ $7,000 ကုန္မယ္။ ေအာင္ျမင္မႈႏႈန္း ေစာေစာျပန္လုပ္သူေတြက ပိုမ်ားတယ္။ ျဖတ္ထားျပီး ၃ ႏွစ္အတြင္း ျပန္ဆက္ခ်င္သူေတြက ၇၆%၊ ၁၅ ႏွစ္ ၾကာမွ လုပ္ရင္ ၃ဝ% ကေလး ျပန္ရႏိုင္တယ္။

စာေတြ သုေတသနေတြမွာ ရွိတာေရးျပီးေတာ့ ေရႊေတြ အျပင္ထြက္တဲ့ တိုင္းျပည္က သူေတြအတြက္ ေရးပါအံုးမယ္။ ဗမာျပည္မွာ က်န္းမာေရးန႔ဲ ေဆးဆိုတာ လူတိုင္းအတြက္ မဟုတ္ဘူး။ ဟုတ္လမ္းလည္း မျမင္ရေသးဘူး။ ဆင္းရဲေတာ့ ေစ်းခ်ိဳတဲ့နည္း၊ ပညာရည္ ႏွိမ့္ထားေတာ့ ေတာ္တဲ့သူေတြ မေတာ္ရာ သြားရလို႔ လက္လွမ္းမီတဲ့လူနဲ႔ လုပ္ရတဲ့နည္း၊ မသိေအာင္-မၾကားေအာင္ လုပ္ထားေတာ့ ၾကားဘူး-နားဝနည္း၊ ဆန္းစစ္တာ လက္မခံေတာ့ ေကာင္း-မေကာင္း၊ ေတာ္-မေတာ္ မသိတဲ့နည္းေတြသာ အားကိုးစရာ ရွိေနၾကရပါတယ္။

ေယာက္်ား သားေၾကာျဖတ္တဲ့အခါ ဗမာျပည္မွာ ျပႆနာက အေၾကာ မွားျဖတ္မိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖတ္ျပီးမွ ထပ္ကိုယ္ဝန္ ရတယ္။ ရိုးသားတဲ့ ဇနီး ဗိုက္သာမက မ်က္ႏွာပါပူရေရာ။ ခိုးေၾကာင္-ခိုးဝွက္၊ လက္လွမ္းမီတဲ့၊ ဆရာဝန္ မဟုတ္တဲ့၊ ဆရာဝန္ ျဖစ္အံုးေတာ့ အေတြ႔အၾကံဳ နည္းတဲ့ သူေတြဆီမွာ လုပ္ၾကရလို႔ပါ။

“မလိုခ်င္တာ မွန္သမွ် စနစ္တက် ျပတ္ေအာင္ ျဖတ္ၾကပါေလ။”

Dr. တင့္ေဆြ
၁၄-၈-၂ဝ၁ဝ

Child birth ေယာက္်ား ေဖါင္စီး၊ မိန္းမ မီးေန

Child birth ေယာက္်ား ေဖါင္စီး၊ မိန္းမ မီးေန

ကေလးမီးဖြါးရတာ ဘယ့္ေလာက္ အႏၲရာယ္မ်ားလဲဆိုတာကို တင္စားေျပာလိုက္တဲ့ စကားပါ။ အေတာ္ကို မွန္ပါတယ္။ တကမာၻလံုး ၁ ႏွစ္ ၁ ႏွစ္၊ သန္းတဝက္မက ကေလးမီးဖြါးရင္း ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ ေသေနရဆဲပါ။ ဟိုအရင္ ေခတ္ေဟာင္း သမိုင္းမွာ ၁ဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ ေသႏိုင္ခဲ့ႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ၾကတယ္။ ၁၈ဝဝ ခုႏွစ္မ်ား ကေတာ့ အဆိုးဆံုးမို႔ ၄ဝ%ေတာင္ ေသဆံုးရသတဲ့။ ၁၉ဝဝ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ၁% ရွိခဲ့တယ္။

ကေလးဖြါးရင္း မိခင္ေတြ ဘာ့လို႔ ေသဆံုးရသလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမယ္ Bleeding (Hemorrhage) ေသြးသြန္ (ေသြးလြန္) တာက ထိပ္ဆံုးကပါ။ Sepsis ေရာဂါပိုးဝင္တာက ဒုတိယ၊ Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာျဖစ္ျဖစ္ ဖ်က္တာျဖစ္ျဖစ္ မွားလို႔ ေသရတာကလဲ ဒုတိယ အဆင့္နဲ႔ အတူတူဘဲ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုး ကိုယ္ေတြေရာင္၊ ေသြးဖိအားေတြ တက္တဲ့ PET and Eclampsia ကိုယ္ဝန္ ေသြးဆိပ္တက္ေရာဂါ ဆိုတာက တတိယလိုက္တယ္။ Obstructed labor ေမြးလမ္းကေန မေမြးႏိုင္လို႔က စတုတၴေနရာမွာ ရွိတယ္။

“ေယာက္်ား ေဖါင္စီး၊ မိန္းမ မီးေန” ဒီစကားက ေပၚတာ ၾကာျပီနဲ႔ တူပါတယ္။ ကေန႔ေခတ္မွာ ကေလး မီးဖြါးရတာက အဲေလာက္ အဖိတ္အစင္ မမ်ားေတာ့ပါ။ Antiseptics ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေပၚလာတာရယ္၊ Blood transfusion ေသြးသြင္း ေပးႏိုင္လာတာရယ္၊ ANC ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြကို ပိုျပီး ေကာင္းေကာင္း ေစာင့္ေရွာက္ ေပးႏိုင္လာတာေတြေၾကာင့္ မေအေတြ အေသနဲလာရတာပါ။ အရင္ေလာက္ သိပ္မဆိုးေတာ့ဘူး။

ဆိုးတယ္၊ မဆိုးဘူးဆိုတာကို တိတိက်က်ေျပာရင္ ေဆးပညာမွာ Maternal mortality ratio (MMR) လို႔ ေခၚတာနဲ႔ စာရင္းေကာက္ တြက္ခ်က္ရတယ္။ ကေလး ၁ သိန္းေမြးတိုင္း ေမြးရင္းေသဆံုးရတဲ့ မိခင္ ဘယ္ေလာက္ ရွိလဲဆိုတာကို ေျပာတာပါ။

ကေလးမီးဖြါးျပီး ေသတယ္ဆိုတာ အဆန္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သိဒၶတၴေမြးျပီး၊ မယ္ေတာ္ မဟာမာယာေဒဝီ လဲ လုမၺိနီသာေမာ အင္ၾကင္းေတာထဲမွာ ေသဆံုးခဲ့ရတာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅ဝဝ ေက်ာ္က တကဲ့ အျဖစ္အပ်က္ပါ။ ပံုျပင္ေတြ၊ ဝတၴဳေတြထဲမွာလဲ တကူးတက ထည့္ေရးၾကတာ ေတြ႕ရပါမယ္။ မင္းသမီးေလး (စႏိုးဝိႈက္) အေမက ဆံုးသြားလို႔ ဘုရင္က ေနာက္မိန္းမ ယူရတာက ေခ်ာေတာ့ ေခ်ာေပမဲ့ စိတ္က အက်ဥ္းတန္၊ ကေဝပညာလဲ တတ္သတဲ့။ စစ္နဲ႔ျငိမ္းခ်မ္းေရး ထဲမယ္ မင္းသား (အင္ဒရူး) ဇနီးဟာ သားေလး (နီကိုလိုင္) ကို ေမြးျပီး ေသဆံုးသြားရတယ္။ (အိုလီဗာ တြစ္) ကလဲ မိတဆိုးဘဲ မဟုတ္လား။

ရုပ္ရွင္ေတြမွာလဲ ပါတာဘဲ။ (ေဇာရိုး မ်က္ႏွာဖံုး)ထဲမယ္ လူဆိုးၾကီး (ရဖယ္လ္ မြန္တဲရိုး)ကေန (အလီနာ) အေမကို ျပစ္သတ္၊ ကေလးေမြရင္း ေသရတာလို႔ လိမ္ေျပာျပီး၊ ေမြးစားခဲ့တယ္။ (ဟယ္ရီေပၚတာ) ထဲမွာလဲ (ေလာ့ဒ္ ဗိုလ္ဒမ္ေမာ့တ္) ရဲ႕အေမ (မာရုပ္ ေဂါက္-ရစ္ဒယ္လ္) ကလဲ ကေလးေမြးျပီး ေသသြားရတယ္။

ထင္ၾကမဲ့အတိုင္း အဆိုးမွန္သမွ် အာရွ၊ အာဖရိကမွာဘဲေပါ့။ အေကာင္းဆံုးက အေအးဆံုးျဖစ္တဲ့ အိုက္စလန္ မွာ ၁ သိန္း ေမြးလို႔ ၁ ေယာက္ေတာင္မွ မေသဘူးတဲ့။ အေမရိကားမွာေတာ့ ၁၁ ေယာက္ေသတယ္။ ေသရတဲ့ မိခင္ ၉ဝ-၉၉% က ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာပါ။ ဗမာျပည္ဟာ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ကတည္းက စာရင္းဝင္ခဲ့ရျပီး၊ ကေန႔အထိ ျပန္မထြက္ႏိုင္ေသးတဲ့ အဆင္းရဲဆံုးတိုင္းျပည္ LDC ျဖစ္တယ္။ ခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြထက္ LDC ေတြက အဆ ၃ဝဝ ပိုဆိုးပါသတဲ့။ ဒါ့ေၾကာင့္လဲ “မိန္းမမီးေန” ဆိုတာကို ဗမာစကားနဲ႔ တိတိက်က် ရွိေနေသးတာ ျဖစ္မွာေပါ့။

ကုလသမဂၢ အဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ WHO, UNICEF, UNFPA နဲ႔ ကမာၻ႔ဘဏ္တို႔က ျပဳစုထားတဲ့ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ စာရင္း အရဆိုရင္ ကေလး ၁ သိန္းအရွင္ေမြးရင္ မီးတြင္း ေသဆံုးရတဲ့ မိခင္ေပါင္း ၅ဝဝ ေက်ာ္တာ ၆၅ ႏိုင္ငံ ရွိတဲ့ထဲမယ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၅၁ဝ နဲ႔ပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက ၁ဝဝဝ ေက်ာ္ရွိတာ ၃၃ ႏိုင္ငံ၊ ၂ ေထာင္ေက်ာ္ ၆ ႏိုင္ငံနဲ႔ ဘိတ္ဆံုးဟာ ၃၇ဝဝ နဲ႔က (ဆာရာလီအြန္) ျဖစ္တယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာက သုေတသနဆိုတာ အေတာ္ၾကီး နည္း၊ အေတာ္ၾကီး ခက္ခဲေနေသးတယ္။ တာဝန္ရွိသူေတြ ကေနသာ ကိုင္တြယ္ ထုတ္ျပန္ေလ့ရွိတဲ့အျပင္ မေကာင္းတဲ့ စာရင္းဆို မျပတတ္တဲ့ အက်င့္ ပါေနတယ္။ တာဝန္ရွိသူေတြလို႔ ေျပာတာကိုက မွားေနတယ္။ က်န္းမာေရး ျပႆနာကို ေကာင္းမြန္ တိုးတက္ေအာင္ ေျဖရွင္းရာမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးနယ္မွာ လုပ္ေနၾကသူေတြခ်ည္းနဲ႔ မလံုေလာက္ပါ။

မေအေတြ အေသနဲလာရတဲ့ တျခား အေရးၾကီးတဲ့ အေၾကာင္းတခုကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ပိုဂရုစိုက္ေပးဘို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအျမင္၊ လူမႈေရးအသိ ေကာင္းလာလို႔ ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႔ အစည္းေတြ၊ လူမႈေရး အသင္းအပင္းေတြ၊ အမ်ိဳးသမီး အစုအစည္းေတြဟာ ေနရာတိုင္းမွာ အေရးပါလွပါတယ္။ သူ႔အသိစိတ္နဲ႔သူ ဖြဲ႔ၾကရတာျဖစ္ဘို႔လဲ လိုပါမယ္။

CEDAW လို႔ေခၚတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈမ်ိဳးစံု ပေပ်ာက္ေရး ေကာ္မတီဆိုတာ ရွိတယ္။ ကမၵာၻ႔ ကုလသမဂၢ ေအာက္ကပါ။ ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္က ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ကေန ၁ဝဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ ေသေနတာက ၂ဝဝဝ မွာ ၁ ေယာက္သာ ေသေအာင္လုပ္မယ္လို႔ နယူးေယာ့မွာ ကတိေပးခဲ့တယ္။ ဘယ္ေလာက္ ေကာင္းသလဲ။ နားေထာင္လို႔။

လက္လွမ္းမီသေလာက္ စာရင္းလိုက္ရွာေတာ့ ျမန္မာျပည္မယ္ ၁၉၉၅ မွာ MMR ၁၇ဝ ေယာက္လို႔ UNDP စာရင္းတခုမွာ ေတြ႕တယ္။ ၁၉၉၉ တံုးက (ဆာေဗး) လုပ္ေတာ့ ၂၅၅ ေယာက္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ထပ္ ေတြ႔ရတာက ၁၉၉ဝ မွာ ၅၈ဝ၊ ၂ဝဝဝ မွာ ၃၆ဝ၊ ၂ဝဝ၇ မွာ ၃၂ဝ ဆိုျပီး ေတြ႕ရတယ္။ ဒီထဲမွာ ၁၉၉၅ နဲ႔ ၁၉၉၉ က စာရင္းေတြကို ထည့္မေရးတာ သတိထားမိမွာပါ။ ေနာက္ႏွစ္ေတြမွာ ပိုဆိုးသြာတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနလို႔ စာရင္း မသြင္းေတာ့တာနဲ႔ တူတယ္။ “မီးတြင္းမွာ ေသသြားရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စာရင္းေတာင္ အသြင္းမခံရပါလား။”

သတင္းတို႔၊ စာရင္းတို႔ ထုတ္ျပန္ေတာ့ အရင္စာရင္းနဲ႔ ေနာက္စာရင္း ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ “တိုးတက္၊ ေကာင္းမြန္၊ ေအာင္ျမင္တယ္” ဆိုတာကို သိပ္ေျပာခ်င္ၾကတယ္။ အေကာင္းေတြ တိုးလာေစ၊ အဆိုးေတြ နည္းလာေစဆိုမွ မ်က္ႏွာပန္းက လွမွာကိုး၊ သတိၾကီးၾကီး ထားတတ္ၾကတယ္။ သတိၾကီးတယ္ဆိုတာ ေကာင္းတာေပါ့။ သတင္းေရးသူေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသလို ကိုးကားတာကလဲ တမ်ိဳးတမ်ိဳးၾကီး ျဖစ္ေနမွာပါဘဲ။ ဗမာျပည္မွာ စာရင္းဇယား၊ ကိန္းဂဏန္းဆိုတာ ကိုးကားခ်င္ရင္ “ေလဖမ္း ဒန္းစီးရသလိုမ်ိဳး” ကိုး။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ ၁ ႏွစ္မွာ ေမြးလူနာေပါင္း ၁႕၃ သန္းရွိပါတယ္။ ၂ဝဝ၅ ေမလ ၂ ရက္က (ဆင္ဟြာ) သတင္း ဌာနကေန က်န္းမာေရးဌာနကို ကိုးကားျပီး ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၁၂ဝ က၊ အိမ္ေထာင္စုေပါင္း ၂ သိန္းခြဲကို UNICEF နဲ႔ေပါင္းျပီး၊ ဆန္းစစ္မယ္လို႔ ပါတယ္။ ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္ တံုးက ေမြးလူနာ ၁ သိန္းမွာ ေသရတဲ့ မိခင္ေပါင္းက ၄၃ဝဝ ရွိတယ္လို႔ပါတယ္။ ၂ဝဝ၉ ဇႏၷဝါရီလ သတင္းတခုမွာ UN Population Fund (UNFPA) အဆိုအရ ႏွစ္တိုင္း မိခင္ေပါင္း ၃၈ဝဝ ေသဆံုး ေနရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

၂ဝဝ၉ ဇြန္လ တတိယပါတ္ထုတ္ (ျမန္မာ တိုင္းမ္) မွာ မိခင္ႏွင့္ကေလး က်န္းမာေရး တိုးတက္လာတယ္လို႔ ဖတ္ရတယ္။ သာဓု ေခၚရမွာေပါ့။ တပါတည္း မွတ္ခ်က္ျပဳထားတာက တိုးတက္လာတယ္ ဆိုတာကို ကိန္း ဂဏန္းေတြနဲ႔ ျပမရဘူးတဲ့။ ဘာ့လိုလဲ ဆိုေတာ့ ခိုင္လံုတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ ရဘို႔ ခက္ခဲလို႔ပါတဲ့။ အားရွိစရာလို႔ ေျပာရမလားေတာ့ မသိဘူး၊ ဗမာျပည္ဟာ အေရွ႕ေတာင္-အာရွမွာ အဆိုးဆံုး ျဖစ္ေပမဲ့ ၂ဝဝ၅ မွာ ၁၉၉ဝ ကထက္ ၄၅႕၅% ေတာင္မွ ေလ်ာ့က်ခဲ့တယ္။ ၂ဝ၁၅ ေရာက္ရင္ မီးတြင္းေသႏွဳန္းကို ၄ ပံု ၃ ပံု ေလ်ာ့က်ေစရမယ္တဲ့။ ဒုတိယအၾကိမ္ သာဓုေခၚပါတယ္။

၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္အတြင္း ကေလးဖြါးရာမွာ ၅၇%ကဘဲ ၾကြမ္းက်င္တဲ့ သူေတြနဲ႔ ေမြးၾကတယ္။ ေသဆံုးရသူေတြထဲက ၈၇% က ေတာပိုင္းမွာ ျဖစ္တယ္။ ေသသူေတြဟာ ေဆးရံု ေဆးခန္းမွာ ၁ဝ%၊ လမ္းမွာ ၂% နဲ႔ အိမ္မွာက ၈၈% ရွိတယ္လို႔ တိတိ က်က် ေတြ႔တယ္။ သားဖြါး ဆရာမ တေယာက္ဟာ ရြာ ၁၆ ရြာကို ၾကည့္ေပးေနရတယ္လို႔ပါ ေထာက္ျပတာ ေတြ႔ရတယ္။ ျပည္နယ္ တခုမွာ အရံသားဖြါး-ဆရာမ ျဖစ္ေအာင္ သင္တန္းေပးတာ ၃ လစာကို ၁ ပါတ္ထဲ ေပးလိုက္သတဲ့။ ကိုယ္တိုင္ တက္လာသူကေန ေျပာတာပါ။ ဒီသတင္း အမွန္မ်ိဳးက စာရင္းဇယား၊ သတင္းမ်ားမွာ ပါတာ မဟုတ္ဘူး။

ANC (Antenatal Care) ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/03/anc-antenatal-care.html
LSCS and Normal labor ဗိုက္ခြဲေမြးတာ နဲ႔ ရိုးရိုးေမြးတာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/02/lscs-and-normal-labor.html
LSCS ဗိုက္ခြဲ ေမြးရျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/06/q-and-on-lscs_13.html

Dr. တင့္ေဆြ
၂-၁၂-ဝ၉

Breast Cancer Today ရင္သား-ကင္ဆာ အရင္ကနဲ႔မတူပါ

Breast Cancer Today ရင္သား-ကင္ဆာ အရင္ကနဲ႔မတူပါ

Breast cancer ရင္သား-ကင္ဆာ ဟာ ဆရာဝန္ေတြအဖို႔ေရာ လူနာေတြအတြက္ပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ ကနဲ႔ မတူေတာ့ပါ။ ေပ်ာက္ကင္း-ခ်မ္းသာလာတဲ့ႏွဳန္း ျမင့္မားလာေနတယ္။ က်န္းမာေရးအသိ ပိုရွိလာနဲ႔ ေစာေစာစီးစီး သိျပီး ထိေရာက္တဲ့ကုသမႈေတြ ရွိလာတာကို ေက်းဇူးတင္ရမယ္။ ဒါေတာင္ တႏွစ္မွာ အေမရိကန္ အမ်ိဳးသမီးေပါင္း ၂ သိန္းေလာက္ ရင္သား-ကင္ဆာနဲ႔ ေဆးလာကုေနၾကရေသးတယ္။

• Breast Cancer Symptoms ရင္သား-ကင္ဆာမွာ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ရွိသလဲ
ဘာမွကို မခံစားရသူေတြ မနည္းဘူး။ တခ်ိဳ႕က ရင္သားမွာ မနာတဲ့ အက်ိတ္ေတြ႔တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ရင္သား အရြယ္အစား ေျပာင္းလာတယ္။ တခ်ိဳ႕ ခ်ိဳင္းေနရာ ေဖါင္းလာတယ္။ တခ်ိဳ႕ ႏို႔ကေန တခုခုထြက္တယ္။ ရင္သားနာတာဟာ ကင္ဆာ မဟုတ္ဘို႔ မ်ားတယ္။

Inflammatory Breast Cancer ႏို႔နာနဲ႔တူတဲ့ ရင္သားကင္ဆာဆိုတာ အေတာ္ရွားပါတယ္။ ၾကီးလာတာ ျမန္တယ္။ အက်ိတ္သပ္သပ္ရယ္လို႔ မေတြ႔တတ္ဘူး။ အေပၚယံအေရျပားက ထူထဲ၊ ရဲလာမယ္။ လိမ္ေမာ္ခြံနဲ႔ ဆင္တယ္။

• Breast Cancer and Mammograms (မင္မိုဂရမ္)
ေစာေစာသိေလ ေကာင္းေလဆိုတာ ရင္သား-ကင္ဆာမွာ သိပ္မွန္တယ္။ (မင္မိုဂရမ္) စစ္တာနဲ႔သိႏိုင္တယ္။ လက္နဲ႔ စမ္းမေတြ႔ခင္ကတည္းကေန သိတယ္။ American Cancer Society ကေန အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္သူတိုင္း ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အုပ္စုမွာပါေနရင္ တႏွစ္တခါ (မင္မိုဂရမ္) ရိုက္ဘို႔ အၾကံျပဳထားတယ္။ ၅ဝ-၇၄ ႏွစ္ရွိသူတိုင္း ၂ ႏွစ္တခါစစ္ဘို႔ ေျပာထားတယ္။

• Breast Ultrasound and MRI (အာလ္ထြာေဆာင္း) နဲ႔ (အမ္အာရ္အိုင္)
(အာလ္ထြာေဆာင္း) ရိုက္ရင္ Cysts (ဆစ္စ္) ေခၚတဲ့ အထဲမွာ အရည္လိုဟာရွိေနတဲ့အိတ္ကို သိႏိုင္တယ္။ ဒီလိုေတြ႔တာ ကင္ဆာ မဟုတ္ပါ။ ရင္သား-ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ဘို႔ အလားအလာရွိသူေတြကို Mammogram routine screening ပံုမွန္ ဆန္ကာတင္စစ္နည္း (မင္မိုဂရမ္) နဲ႔အတူ MRI ပါရိုက္ရမယ္။

Breast Self-Exams ကိုယ့္ဖါသာ စစ္ေဆးနည္းကလဲ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ လတိုင္းစစ္ေနသင့္တယ္။ စစ္ေဆးနည္းကို ဆရာဝန္ဆီကေန ေလ့လာသင္ယူထားပါ။ ကိုယ့္ဖါသာရွာလို႔ မေတြ႔ေပမဲ့ မရွိတာလို႔ေတာ့ မေျပာႏိုင္ပါ။

• Lump အက်ိတ္စမ္းရရင္ ဘာလုပ္မလဲ ပဌမဆံုးအခ်က္က အစိုးရိမ္မၾကီးပါနဲ႔။ ရင္သား-အက်ိတ္ ၈ဝ% ဟာ ကင္ဆာ မဟုတ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ဆရာဝန္ကိုေတာ့ျပပါ။ Cysts (ဆစ္စ္) အက်ိတ္ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ လစဥ္လာ ရာသီခြင္ေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနတံုး အဆင္မသင့္တာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Breast Biopsy အသားစ ထုတ္ယူစစ္ေဆးျခင္းက ေရာဂါနာမည္ကို ေသျခာေစမယ္။

• Hormone-Sensitive Breast Cancer ေဟာ္မုန္းသက္ေရာက္မႈရွိတဲ့ ရင္သား-ကင္ဆာ အမ်ိဳးအစား
Estrogen (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ Progesterone (ပရိုဂ်က္စတီရံုး) ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးရဲ႕ သက္ေရာက္မႈအရ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ရင္သား-ကင္ဆာ ဟုတ္-မဟုတ္ကို Biopsy အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးတာလုပ္ရင္ သိေစမယ္။ Receptors ဆိုတာကို ေတြ႔ရမယ္။ Estrogen (ER-positive) ဒါမွမဟုတ္ Progesterone (PR-positive) ဒါမွမဟုတ္ ၂ မ်ိဳးလံုး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ၃ ပံု ၁ ပံုမွာ ဘယ္ဟာမွ မပါဘူး။ ပါတာအတြက္ ေဟာ္မုန္းေဆးေတြသံုးျပီး ကုသႏိုင္တယ္။ ၂ဝ% နည္းပါး HER2 ေခၚတဲ့ (ပရိုတင္း) ေတြေတြ႔ရတယ္။ ဒီလိုအမ်ိဳးအစားကို HER2-positive လို႔သတ္မွတ္မယ္။ ျပန္႔ပြါးတာ ျမန္တယ္။ ကုသမႈ တနည္းသံုးရတယ္။

• Breast Cancer Stages ရင္သား-ကင္ဆာ အဆင့္သတ္မွတ္မႈ
ရင္သား-ကင္ဆာကို ေရာဂါနာမည္တပ္ျပီးတာနဲ႔ တဆက္ထဲလုပ္မွာက ဘယ္အဆင့္ေရာက္ေနျပီလဲ။ ဆိုလိုတာက ဘယ္ေလာက္ၾကီးေနလို႔ ဘယ္အထိျပန္႔ေနျပီလဲ။ အဆင့္ သုညကေန ေလးအထိ သတ္မွတ္တယ္။ ဒါကိုသိမွ ဘယ္လိုနည္း သံုးျပီးကုမလဲ ဆံုးျဖတ္ရတယ္။

• Breast Cancer Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္း
ခြဲနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Lumpectomy ဆိုတာ Breast-conservation surgery အက်ိတ္ကိုသာထုတ္ျပစ္ျပီး ရင္သားကိုခ်န္ထားနည္း။ Mastectomy ရင္သားတခုလံုး ထုတ္ျပစ္နည္း။

• Radiation Therapy ဓါတ္ကင္နည္း
High-energy rays ျပင္းတဲ့ဓါတ္ေရာင္ျခည္သံုးရတယ္။ ကင္ဆာ-ဆဲလ္ေတြကိုေသေစမယ္။ ခြဲစိတ္ျပီးမွလဲလုပ္တယ္။ ေဆးေပးနည္းနဲ႔လဲတြဲတယ္။

• Chemotherapy ေဆးေပးနည္း
တကိုယ္လံုးက ရွိသမွ် ကင္ဆာ-ဆဲလ္ ေတြကို သတ္ျပစ္မယ္။ အေၾကာေဆး၊ စားေဆး နဲ႔ ထိုးေဆးေတြရွိတယ္။ ခြဲျပီးမွလဲေပးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေနတဲ့ အဆင့္အတြက္လဲ ထိန္းႏိုင္ေအာင္ ေပးတယ္။ ဆံပင္ကြ်တ္၊ ပ်ိဳ႕၊ အားယုတ္၊ ေရာဂါပိုးဝင္ဆိုတဲ့ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

• Hormone Therapy ေဟာ္မုန္းေပးနည္း
ER-positive နဲ႔ PR-positive breast cancer အမ်ိဳးအစားေတြအတြက္ ေကာင္းတယ္။ ခြဲစိတ္ျပီးေနာက္ ေပးရတာမ်ားတယ္။ ရင္သား-ကင္ဆာျဖစ္ဘို႔ အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္သူေတြကိုလဲ ေပးႏိုင္တယ္။

• Targeted Drugs ေဆးေပးကုသနည္း
ေဆးသစ္ေတြသံုးတယ္။ HER2-positive breast cancer အမ်ိဳးအစားမွာ HER2 ပရိုတင္းေတြမ်ားေနတယ္။ ဒီဟာေတြကို ပစ္မွတ္ထားျပီး တားမဲ့ေဆးသံုးတယ္။ (ခီမို) ေဆးနဲ႔ တြဲတတ္တယ္။

• Breast Cancer Survival Rates ရင္သား-ကင္ဆာ ဘယ္ေလာက္အသက္ရွင္မွာလဲ
ဘယ္အေျခအေနမွာ စသိသလဲအေပၚမွာ အမ်ားၾကီးမူတည္တယ္။ American Cancer Society အလိုအရ အဆင့္ (၁)မွာ စသိျပီး ေဆးကုရင္ ၅ ႏွစ္ေသျခာေပါက္ရွင္မွာ ရာႏွဳန္းျပည့္။ ေနာက္က်မွသိေလေလ အသက္ရွင္ေနႏိုင္ဘို႔ ႏွစ္ နည္းေလေလ။ အဆင့္ (၄) က်မွသိရင္ ၂ဝ% အထိသာရွိမယ္။ ကံေကာင္းသူေတြ (ေဆးကုနည္းေကာင္းရင္) ဒိထက္ ရွည္ပါအံုးမယ္။

• Life After Diagnosis ရင္သား-ကင္ဆာရွိေနတယ္လို႔ သိတဲ့ေနာက္ ဘယ္လိုေနမလဲ
ကင္ဆာဆိုတာ ဆရာဝန္ေတြေျပာစရာမလိုေအာင္ ဆိုးတာေတာ့ သိေနၾကျပီ။ အေသအျခာ၊ ေစာေစာ၊ စနစ္တက် ကုသရင္ အမ်ားၾကီး ေကာင္းေစမယ္ ဆိုတာေတာ့ ေျပာပါရေစ။ ေန႔တဓူဝကိစၥမ်ိဳးေတြ အရင္လိုေတာ့ မလုပ္ႏိုင္၊ မလုပ္သင့္ပါ။ တကုိယ္တည္းလိုလို ခံစားရႏိုင္တယ္။ မိတ္ေဆြေတြ အမ်ိဳးေတြနဲ႔ ပိုျပီးထိစပ္ဆက္ဆံပါ။ အားေပးမႈရယူပါ။ Support group ဘဝတူအုပ္စုေတြမွာ ပါဝင္ပါ။

• Breast Reconstruction ရင္သားအသစ္လုပ္ျခင္း
ရင္သားတခုလံုး ထုတ္လိုက္ရသူေတြက Reconstructive surgery အတုျပန္လုပ္တဲ့ ခြဲစိတ္နည္းလုပ္ႏိုင္တယ္။ အေရျပား၊ ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္လိုက္တဲ့ ႏို႔သီး၊ ႏို႔ (တစ္ရွဴး) ေတြ အစားလုပ္ေပးနည္းျဖစ္တယ္။ Breast implant ႏို႔အတုထည့္နည္း နဲ႔ ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္ တျခားေနရာက (တစ္ရွဴး) ေတြယူျပီး အသစ္တည္ေဆာက္နည္းလို႔ ရွိတယ္။ ရင္သားထုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ တခါတည္းလဲလုပ္တာရွိတယ္။ ေနာက္မွ ေအးေအးေဆးေဆး လုပ္တာလဲရွိတယ္။ (သပ္သပ္ ေရးထားပါတယ္။)

Breast Forms ရင္သားပံုစံအတု သံုးနည္း။ Breast-shaped prosthesis ေခၚတယ္။ ခြဲစိတ္စရာမလိုဘူး။ ကိုယ္လိုခ်င္သလို ဝတ္ဆင္ႏိုင္တယ္။

• Risk Factors ရင္သား-ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အလားအလာရွိသူေတြ
ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားသူေတြ၊ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္သူေတြ၊ အရက္ေသစာ ေသာက္စားသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္တားေဆး တခ်ိဳ႕၊ ေသြးဆံုးခ်ိန္မွာ ေဟာ္မုန္းေဆးေပးကုသသူေတြ၊ ဒီလိုေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္တာမ်ိဳးက ေဆးျဖတ္လိုက္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အလားအလာလဲ ရပ္တန္႔သြားမယ္။ ရင္သား-ကင္ဆာက လြန္ေျမာက္လာသူေတြရဲ႕ အေတြ႔အၾကံဳအရ လူေနမႈပံုစံ ျပဳျပင္ျခင္းဟာ အမ်ားၾကီးအေထာက္အကူျပဳတာ ေတြ႔ရတယ္။ သုေတသနေတြ ဆက္လုပ္ေနပါတယ္။

• Why Me က်မက်မွ ဘာလို႔ျဖစ္ရသလဲရွင္
o ပဌမအခ်က္က မိန္းမျဖစ္ေနလို႔ပါ။ (ေဆာရီး)။
o ေယာက္်ားေတြမွာ အဆ ၁ဝဝ နည္းၾကတယ္။
o အမ်ိဳးသမီး အသက္ ၅၅ ႏွစ္ ေက်ာ္သူေတြ။
o အေမမွာ ဒါျဖစ္ဘူးတယ္ဆိုလို႔ သိပ္မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ မ်ိဳးရိုးမလိုက္တာ ၈ဝ% ရွိတာလဲ သတိျပဳပါ။

o တခ်ိဳ႕မွာ Breast Cancer Genes ရင္သား-ကင္ဆာ မ်ိဳးဗီဇ ပါေနတယ္။ အဲဒီ Genes မ်ိဳးဗီဇေတြကို BRCA1 နဲ႔ BRCA2 လို႔ ေခၚတယ္။ ဒါရွိေနသူေတြထဲက ၈ဝ% က ရင္သား-ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ မ်ိဳးဗီဇအေၾကာင္း ဆရာဝန္ေတြ သိတာ နည္းေသးတယ္။ ကံတရားလို႔ေျပာတာ ဘယ္သူျငင္းႏိုင္ပါသလဲ။

Dr. တင့္ေဆြ
၄-၃-၂ဝ၁၂